Comedy = tragedy + time

In 2002 maakte ik een nieuwjaarsshow met Nigel Williams, An Nelissen en Bert Kruismans waarin onderandere een sketch zat rond de gijzelingsactie van Tsjetsjeense terroristen in een theater in Moskou. Het publiek lachte wel, maar voornamelijk groen… Logisch ook: de dramatische afloop met 168 doden lag nog te vers in het geheugen. Het is de perfecte illustratie van de comedy-wet dat een drama afstand en verwerkingstijd nodig heeft voor je ermee mag lachen. Maar een verrassende ontdekking in mijn archief leert me nu dat ook het omgekeerde mogelijk is: tragedy = comedy + time.

Op de middelbare school belandde ik door een speling van het lot in een wiskundige richting. Niet dat ik er geweldig veel talent voor had, integendeel. Een flink deel van de tijd in de wiskundelessen had ik het gevoel dat de les werd gegeven in één of ander obscuur chinees dialect dat ik niet machtig was. Dat ik na 3+1 jaar toch een diploma kreeg, was voornamelijk de verdienste van een deliberatieraad waarin mijn toenmalige klastitularis stelde: “We zullen toch allemaal blij zijn als we van hem af geraken, of niet soms?” Desondanks merk ik dat de lessen logica en algebra kruimels in mijn brein hebben achtergelaten die ik soms gebruik. Een van de kruimels is de regel dat je in een vergelijking de elementen voor en na het gelijkheidsteken van plaats kan wisselen. (Voor de wiskundigen onder u: ja, ik weet dat de waarde dan omkeert!)

Daar moest ik aan denken toen ik een notaboekje uit 1994 terugvond bij het opkuisen van mijn archief. Er stond onderandere het verslag in van een brainstorm voor een pilootaflevering van een satirische TV-show die er nooit is gekomen. Dat is een sterke traditie in de Vlaamse TV-productie: om de zoveel tijd klinkt de roep om “Vlaamse satire”, maar zelden komt die verder dan de brainstorm die meteen stoot op de vele mensen met lange tenen die hier rondlopen. Maar wat mijn aandacht trok was een notitie waaronder ik met potlood de synopsis van een sketch had geschreven: “de kapitalisme-kwis”.

Het concept was eenvoudig: twee duo’s kregen 1 minuut de tijd om zoveel mogelijk goederen uit de rekken van een supermarkt te sleuren. De winnaar zou het duo zijn dat met de duurste rekening aan de kassa verscheen. En om het helemaal absurd te maken, moest het andere duo die rekening betalen. Wat volgde was een actiescène om u tegen te zeggen, waarin de deelnemers niet alleen hun kar probeerden te vullen, maar gedreven door onversneden hebzucht ook mekaars rooftocht saboteerden. We wilden het filmen zoals de wagenrace uit “Ben-Hur”, met messen die uit wielen klikten e.d.

Doet het idee ondertussen een belletje rinkelen? Vast wel: ondertussen is de “winkelkarquiz” een vast en heel populair onderdeel van “Iedereen beroemd”. Al is het niet als satire bedoeld. Nee, wat wij bedachten “om te lachen” rond die tafel is 23 jaar later gewoon een spelletje. Maar ik vind altijd dat het er tragisch uitziet. Al die kandidaten die overvallen worden door een achterlijke consumptiedrang en goederen uit de rekken sleuren die ze eigenlijk niet nodig hebben en waarvan ze bij thuiskomst misschien denken: “shit, dat krijgen we nooit op voor de vervaldatum…” Ik kan alleen maar besluiten dat comedy + time = tragedy.

Doe er je voordeel mee. Als je zelf iets bedenkt dat te absurd lijkt voor woorden, geef het dan tijd. Er komt een dag dat mensen het een mooi idee vinden. Het is een kwestie van wiskunde...